**** Wat een klasse! Wat een schitterende schalksheid! Wat een bespraaktheid. Wat een literaire compositie! Superlatieven schieten wel degelijk te kort om over deze roman de loftrompet te steken. Mijns inziens Brouwers’ absolute meesterwerk. Als auteur-op-leeftijd schrijft Brouwers in Bittere Bloemen over Hammer, rechter-politicus-auteur van jaren die na een beroerte door zijn dochter op een cruise wordt gezet om wat te bekomen. Niezend, zwetend, op zijn benen zwijmelend en naar zuurstof happend belandt hij zo op Corsica waar hij, op zoek naar een pakje cigarillo’s, een oude geliefde (meent te) ontmoet(en). Deels door de hitte en al helemaal door zijn gezegende leeftijd zakt hij voortdurend weg in kleine hazenslaapjes, wegdromend in ijlwerelden waarbij we als lezer ten langen leste niet meer weten of wat Hammer meemaakt echt is of slechts een droom. In alle geval raakt hij bezeten van Pearlene, een animatrice aan boord van het cruiseschip die hij kent als oud-studente van zijn schrijfcolleges. Is dit Hammers laatste amoureuze kans? Weet de oude knar zijn geliefde nog te verleiden? We volgen Hammer in zijn slaap-waaktoestand tot de zeepbel uit elkaar spat ... Bittere Bloemen leest fantastisch. De korte hoofdstukken –Brouwers weet ten minste hoe groot de leesporties mogen zijn om literatuur te degusteren- en zijn schalks-knorrige schrijfstijl zorgen voor een waar leesfeest. Inhoudelijk strooit hij mondjesmaat bepaalde elementen uit (‘de tijd’, ‘het water’, ‘de lucht’, ‘de aftakeling’, ‘het verdwijnen’ ...) om ze aan het einde van het boek allemaal samen te rapen en in een literair boeket tot een fraaie, zij het bittere, climax te binden. Wie zijn woordenschat wil verruimen, krijgt met Bittere Bloemen beslist waar voor zijn geld. Naast een florissant woordgebruik (bv. nademaal, arabesk, karonje ...) breidt Brouwers de Nederlandse taal uit met neologismen (het nietiets, excellentheid, nietsig ...) en gaat hij telkens op zoek naar niet-evidente synoniemen. Wel vreemd voor een taalmeester als Brouwers: waarom geen hoofdletters bij nationaliteiten, landen, ... ? Spitsvondig zijn de anachronismen. In Hammers (dementerende?) geest bestonden Facebook, Google en Twitter al ten tijde van zijn schrijfcolleges (halfweg de jaren tachtig) ... Mooi is ook dat Brouwers auteur-op-rust Hammer tijdens zijn cruisetrip gezapig laat badineren over de ‘eigenlijke’ betekens van het begrip ‘eigenlijk’. Alsof Brouwers wil aangeven dat hij met dit werk zijn ‘eigenlijke’ (laatste?) meesterwerk heeft geschreven. Bittere Bloemen is honingzoete leeskost! |