**** Wat een meesterwerk! In Grijze zielen slaat de dood de verteller (én de lezer) met verstomming. Het verre kanongebulder confronteert de bewoners van een niet nader genoemd stadje in Noord-Frankrijk met de vreselijke oorlog die er aan het begin van de 20ste eeuw vier jaar lang lelijk huishoudt. Op een boogscheut van de frontlinie leven ze desondanks hun leventje van alledag. “De boer die ploegde voort” en iedereen speelt zijn rol (van de fatserige burgemeester, over de wraat/kzuchtige rechter tot de kille procureur). Stuk voor stuk penseelt Claudel als een ware kunstschilder de figuren die het stadje bevolken. Dit doet hij bij monde van de verteller van wie we maar met mondjesmaat vernemen wie hij is, wat zijn beroep of leeftijd is ... Dat blijkt immers ook niet zo belangrijk, want de oorlog komt steeds dichterbij en gaat het leven van alledag overheersen. Wanneer op een kille herfstochtend ook een kind van tien vermoord wordt teruggevonden aan het kanaal, doet de dood ook haar intrede in het dorp. Als politieman is de verteller als het ware een eersterangsgetuige die –jaren na ‘de Zaak’- nog steeds probeert uit te zoeken wie het meisje heeft vermoord. Beetje bij beetje krijgt de lezer een beeld van wat zich daar tijdens de Eerste Wereldoorlog in een plompverloren stadje in Noord-Frankrijk heeft afgespeeld. Net alsof de mist die boven het kanaal hangt langzaam optrekt of de kruitdampen boven het slagveld aan de Marche des dames na een hevige slag langzaam opstijgen. Beetje bij beetje schuift de verteller steeds meer informatie naar voor, op zoek naar de waarheid. Maar die vertelling blijkt uiteindelijk slechts een voorwendsel te zijn om onder woorden te kunnen brengen wat hemzelf en zijn vrouw in die vreslijke oorlogsjaren is overkomen ... Grijze zielen is een melancholische aaneenschakeling van beschouwingen over, of gesprekken met onbereikbare of lang geleden gestorven geliefden (Destinat denkt aan Lyse, Lyste schrijft haar verloofde aan het front, de verteller denkt aan zijn vrouw, de waard aan zijn dochter Belle du jour ...) Maar Claudel maakt met dit boek ook de wrange (af)rekening van de beau monde die overal mee weg komt. Grijze zielen is zeker het boek dat elke cineast wil verfilmen en schrijvers behoorlijk doen twijfelen aan hun eigen talent! |